YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) SALGINININ EKONOMİK VE SOSYAL HAYATA ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA KANUN İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR 7244 SAYILI KANUNLA GETİRİLEN DÜZENLEMELER
COVID-19 salgınının ekonomik ve sosyal hayata etkilerinin azaltılması amacıyla ülkemizde ve dünya genelinde sosyal ve ekonomik hayata ilişkin birtakım tedbirler alınmaktadır.
Bu kapsamda 17 Nisan 2020 günü 31102 sayılı Resmi Gazete de 7244 sayılı bir torba kanun yayımlanmıştır. Bu kanun yasalaşmadan evvel mecliste tasarı halinde iken getirilmesi düşünülen değişikliklerle ilgili olarak gerek hizmet verdiğimiz müşterilerimizi gerekse de sosyal sorumluluk ilkesi gereği kamuyu bilgilendirme mahiyetinde bir çalışma yapılarak 19 no.lu sirkülerimiz hazırlanarak yayımlanmıştı.
Şimdi mezkûr kanunla getirilen değişikliklerin son haliyle ilgili çalışma yapılarak bu sirkülerimiz yayımlanmak üzere hazırlanmıştır. Faydalı olması dileğiyle, yapılan yasal düzenlemelerin bazılarına aşağıda yer verilmiştir.
Ertelenen, Alınmayan Veya Yapılandırılan Alacaklar:
Mezkûr Kanunun 1. Maddesiyle bazı alacakların ertelenmesine, alınmamasına veya yapılandırılmasına karar verilmiştir. Bu alacaklar 01/04/2020 tarihinden itibaren 3 aylık dönemde tahakkuk eden alacaklar olup ertelenmesi herhangi bir başvuru şartı aranılmadan yapılacaktır. İlgili Bakan bu süreleri 3 ay daha uzatmaya yetkilidir. Bu alacaklar ertelenen süre sonunda ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmadan tahsil edilecektir.
Bu alacaklardan;
Bazıları doğrudan devlete yani merkezi idareye ait, bazıları ise mahalli idarelere yani belediyelere, il özel idarelerine ve bunlara ait veya bağlı kuruluşlara ait alacaklardır.
Bazıları özel hukuk gerçek ve tüzel kişi mükelleflere ait, bazıları ise mahalli idarelerin merkezi idareye olan borçlarıyla ilgilidir. Bazıları da yüksek öğrenim gören öğrencilerle ilgilidir.
Merkezi İdareye Yani Devlete Ait Olan Alacaklar Ve 3 Ay Süreyle Ertelenen Alacaklar
Bu alacaklardan ertelenenler, ertelenen süre sonunda, ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde, herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmadan tahsil edilir.
Hazine taşınmazlarına ilişkin olarak sözleşmeye istinaden ödenmesi gereken bedeller ile ecrimisil bedelleri (1/4/2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin)
Turizm tesisi maksadıyla verilen izinler hariç olmak üzere 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince Devlet ormanlarında gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri adına verilen izinlerden doğan alacaklar (1/4/2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin)
Orman Genel Müdürlüğü tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu gereğince kiraya verilen mesire yerleri ve taşınmazlardan tahsil edilmesi gereken bedeller (1/4/2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin)
2873 sayılı Millî Parklar Kanununa tabi yerlerde 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılan kiralamalardan tahsil edilmesi gereken alacaklar (1/4/2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin)
Büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarının gelir vergisi tevkifatı beyan ve ödeme süreleri, tüm sosyal sigorta prim ödemeleri (17/4/2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin)
Büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarının 3/7/1968 tarihli ve 1053 sayılı Belediye Teşkilâtı Olan Yerleşim Yerlerine İçme, Kullanma ve Endüstri Suyu Temini Hakkında Kanunun 4 üncü maddesi uyarınca Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne yaptığı yıllık taksit ödemelerinden (17/4/2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin)
351 sayılı Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanununun 16 ncı maddesi kapsamındaki kredi borçları (Üniversite öğrencilerinin kredi borçları) (17/4/2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin)
Mahalli İdarelere Ait Olan Ertelenen Veya Alınmayacak Alacaklar
Bu alacaklardan ertelenenler, ertelenen süre sonunda, ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde, herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmadan tahsil edilir.
Büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarının konutlara ve faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işyerlerine ilişkin su tüketimine bağlı alacakları, (17/4/2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin)
Büyükşehir belediyeleri, belediyeler, il özel idareleri ve bağlı kuruluşları ile bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinin mülkiyetinde veya tasarrufunda olan taşınmazlara ilişkin olarak ilgili mevzuatınca yapılan satış, ecrimisil ve kiralamadan kaynaklanan bedeller veya tutarlar (19/03/2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin)
Faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin faaliyette bulunmadığı döneme ilişkin olarak kira bedelleri ise tahsil edilmeyecek.
Faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin yıllık ilan ve reklam vergileri ile yıllık çevre temizlik vergilerinin, faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunulamayan dönemlere isabet eden kısmı alınmaz.
Büyükşehir belediyeleri ile belediyelerinden izin veya ruhsat almak yada hat kiralamak suretiyle toplu taşıma faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişilere ilgili bu kurumlar tarafından 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren 3 aylık süreyle sınırlı olacak şekilde gelir desteği ödemesi yapılabilecek, yada ruhsat, izin ve hat kirası borçlarını 3 ay süreyle erteleyebilecek, Çevre ve Şehircilik Bakanı bu süreleri, bitiminden itibaren 3 aya kadar uzatmaya yetkilidir.
Resmi Veya Özel Tüzel Kişiliklere Olan Borçlar Nedeniyle Ertelenen Alacaklar:
Tarım satış kooperatifleri birliklerinin 1/6/2000 tarihli ve 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanunun geçici 4 üncü maddesi uyarınca yeniden yapılandırılan ve yılda bir taksit olmak üzere ödenen Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) kaynaklı kredi borçlarının 2020 yılına ait borç taksit ödemesi, faizsiz olarak 2021 yılına ertelenmiş, 2021 yılı dahil daha sonraki yıllarda ödenecek taksit tutarları da faizsiz olarak birer yıl ertelenmiştir.
14/9/1972 tarihli ve 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanununun 35 inci maddesinde düzenlenen yıllık aidat 2020 yılında alınmaz
Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’nin (TEDAŞ) elektrik tüketiminden kaynaklanan alacakları (özelleştirme devir işlemleri sırasında TEDAŞ’a devredilmiş olan alacaklar)
Süre Uzatımı, Toplantı Erteleme
Yeni koronavirüs (Covid-19) salgını kaynaklı zorlayıcı sebep nedeniyle aşağıda yer verilen işlemlere ait süreler uzatılmış, yapılması lazım gelen toplantılar ise ertelenmiştir. Özel hüküm bulunmayan, ertelenen genel kurul toplantıları, ertelemenin sona erdiği tarihten itibaren üç ay içinde yapılır. Mevcut organların görev, yetki ve sorumlulukları da erteleme süresi sonrasında yapılacak ilk genel kurula kadar devam eder.
Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında verilmiş olan ve süresi 2020 yılında dolacak lisansların geçerlilik süresi bir yıl uzatılmıştır.
Ticaret Gemilerine Verilen ve 11/3/2020 tarihi ile 31/7/2020 tarihi aralığında süresi dolan veya dolacak olan, “Denize Elverişlilik Belgelerinin” süresi 01/08/2020 tarihinde kadar uzatılmıştır.
Denizde Can Ve Mal Koruma Hakklnda Kanun’un 3. Maddesi gereğince ticaret gemilerinde yapılacak denetlemeler 01/08/2020 tarihine kadar ertelenmiştir. Bu süre 3 ay daha ilgili bakan tarafından uzatılabilir.
Dernekler tarafından verilecek bildirim ve beyannameler ile dernek genel kurul toplantıları 31/7/2020 tarihine kadar ertelenmiştir. Bu süre, 3 aya kadar İçişleri Bakanınca uzatılabilir. Toplantılar ertelemenin sona erdiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılacak.
1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’na tabi Kooperatiflerin genel kurul toplantıları, 31/7/2020 tarihine kadar ertelenir. Bu süre, ilgili Bakan tarafından 3 aya kadar uzatılabilir.
18/5/2004 tarihli ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 61 inci maddesi uyarınca 2020 yılı Mayıs ayı içinde yapılması gereken Birlik Genel Kurulu, bir sonraki yıl Genel Kurulu ile birlikte yapılır.
Boşalan Köy ve Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri yerine yapılması gereken seçimler 2020 yılında yapılmaz.
18/10/2012 tarihli ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle uzatılmıştır. Cumhurbaşkanı, bu bentte yer alan üç aylık süreyi bitiminden itibaren üç aya kadar uzatmaya yetkilidir.
11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile 29/6/2004 tarihli ve 5200 sayılı Tarımsal Üretici Birlikleri Kanunu kapsamındaki genel kurul toplantıları 31/7/2020 tarihine kadar ertelenir. Bu süre, Tarım ve Orman Bakanınca 3 aya kadar uzatılabilir
Ar-Ge Ve Tasarım Faaliyetleri ile Teknoloji geliştirme faaliyetlerinin, Bu Merkezler Ve Bölgeler Dışında Da Yapılmasına İmkan Getirilmiştir:
Kanunun 2. Maddesinde yer alan hükme göre mezkûr faaliyetlerin, 11/3/2020 tarihinden itibaren 4 ay süreyle sınırlı olmak üzere, merkezler ve bölgeler dışında yapılmasına Sanayi ve Teknoloji Bakanı tarafından izin verilebilir. Bu süre, bitiminden itibaren Sanayi ve Teknoloji Bakanınca 3 aya kadar uzatılabilir. İzin verilmesi durumunda, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının bilgilendirilmesi kaydıyla, 5746 sayılı Kanun ile 4691 sayılı Kanun kapsamındaki indirim, istisna, destek ve teşviklerden yararlanmaya devam edilir.
Hazinenin Özel Mülkiyetindeki İle Devletin Hüküm Ve Tasarrufundaki Gayrimenkullerle İlgili İşlemlerin Elektronik Ortamda Yapılmasına İmkan Getirilmiştir:
Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların satışı, kiraya verilmesi, trampası, arsa veya kat karşılığı inşaat yaptırılması ve sınırlı ayni hak tesisi işlemleri ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiraya verilmesi ve kullanma izni verilmesi ihaleleri, 31/7/2020 tarihine kadar hizmet bedeli karşılığında Çevre ve Şehircilik Bakanlığının bağlı ve ilgili kuruluşları ile bunların iştiraklerine ait teknik altyapı kullanılmak suretiyle elektronik ortamda yapılabilir. Bu süre Çevre ve Şehircilik Bakanınca 3 aya kadar uzatılabilir. Bu ihalelere ilişkin usul ve esaslar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenir.
Kısa Çalışma Ödeneği Başvurularında Uygunluk Tespiti Tamamlanması Beklenilmeyecek:
İşverenler tarafından kısa çalışma ödeneğinden faydalanmak üzere İŞKUR’a yapılan müracaatlarda ilgili evrak ve belgelerin tamamlanması ile bir de yapılan başvuruların uygunluğunun tespiti gerekliydi. 7244 sayılı yasanın 8. Maddesiyle 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na geçici 25. Eklenerek Yeni koronavirüs (Covid-19) sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir. Bu hüküm 29/02/2020 tarihinden geçerli olmak üzere uygulanır.
Ayrıca 7244 sayılı yasanın 6. Maddesiyle 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun geçici 23. Maddesinde yapılan değişiklikle, 30/06/2020 tarihine kadar yapılan kısa çalışma ödeneği başvurularında, uygunluk tespitleri hariç olmak üzere başvurular, başvuru tarihinden itibaren 60 gün içinde sonuçlandırılır.
Kısa Çalışma Ödeneği İle İşsizlik Ödeneğinden Yararlanamayan İşçilere Günlük 39,24 TL Nakdi Ücret Desteği Verilecek:
7244 sayılı yasanın 7. Maddesiyle 4447 sayılı kısaca İşsizlik Sigortası Kanununa geçici 24. Madde eklenmiştir. Söz konusu maddeye göre;
-17/04/2020 tarihi itibarıyla iş sözleşmesi bulunmakla birlikte 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler,
-15/3/2020 tarihinden sonra 51 inci madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere,
herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere (17 Nisan tarihinden itibaren 3 aylık süre, Cumhurbaşkanı kararıyla 3 aylık süre 6 aya çıkarılabilir),
bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, Fondan günlük 39,24 Türk lirası nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz.
Ücretsiz izne ayırdıkları işçileri fiilen çalıştıran işverenlere, çalıştırdıkları her işçi ve her ay için idari para cezası uygulanacak ve işçiye ödenen nakdi ücret desteği faiziyle birlikte işverenden tahsil edilecek.
Nakdi ücret desteği alanlar genel sağlık sigortalısı sayılacak ve primleri İşsizlik fonundan karşılanacak.
İş Kanunu’na Tabi Olsun Olmasın Her Türlü İşçinin İş Sözleşmesine 3 Ay Süreyle Fesih Yasağı Getirildi:
4857 sayılı İş Kanunu’na Geçici 10 madde eklenerek iş sözleşmelerine geçici bir süreyle fesih yasağı getirilmiştir. Bu yasaklama 17/04/2020 tarihinden itibaren 3 ay süreyle geçerli olacak olup Cumhurbaşkanı bu üç aylık süreyi 6 aya kadar uzatmaya yetkilidir. İşverenler bu süre boyunca işçilerini kısmen veya tamamen ücretsiz izne gönderebilecek. Ücretsiz izne ayrılan işçinin de bu süre boyunca ücretsiz izni haklı neden sayarak sözleşmeyi feshetme hakkı olmayacak. Madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini feshederek işçi çıkaran iş verenlere her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilecek.
Mücbir Sebep Hallerinde Hazine Ve Maliye Bakanlığı Bilişim Sistemlerinde Yapılan İşlemlerde Oluşan Gecikmelerde İlgililere Ceza Kesilmeyecek:
5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa eklenen ek 7. madde ile Deprem, yangın, sel gibi doğal afetler ile salgın hastalık veya Hazine ve Maliye Bakanlığı bilişim sistemlerinin herhangi bir nedenle çalışmaması gibi haller mücbir sebep sayılarak bu hallerde, Hazine ve Maliye Bakanlığı bilişim sistemleri üzerinden yürütülen işlemlerde yaşanabilecek gecikme nedeniyle ilgililere, gecikme faizi, gecikme zammı ve ceza gibi yaptırımlar uygulanmayacağı hükmü getirilmiştir.
Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu Kapsamında El Konulan Tabi Afet, Salgın Ve Benzeri Olağanüstü Durumlarla Doğrudan İlgili Eşyanın, El Koyan İdare Veya İlgili Kuruma Tahsisi Talep Edilebilecek:
5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununa eklenen geçici 13. Madde ile, 30/9/2020 tarihine kadar bu Kanun kapsamında el konulan ve bulaşıcı salgın hastalıkla mücadele ile doğrudan ilgili tıbbi cihaz ve malzemeler, test materyali, plazma, etil alkol, izopropil alkol, gliserol, maske, eldiven, tulum, galoş, kolonya, dezenfektan, dezenfeksiyon cihazları, solunum cihazı, yoğun bakım malzemesi, ilaç, aşı, ilk yardım araç-gereçleri ve bunların üretiminde kullanılan cihaz ve malzemeler, delil olarak saklanmasına gerek bulunmaması halinde yeteri kadar numune alındıktan, bunun mümkün olmaması halinde her türlü ayırt edici özelliği tespit edildikten sonra, el koyan idare veya ilgili kamu kurumu tarafından soruşturma evresinde hâkim veya kovuşturma evresinde mahkemeden tahsisi talep edilebilir. Talep üzerine verilen kararlara karşı itiraz edilebilir. Hakim veya mahkemece tahsisi uygun bulunan eşyanın soruşturma veya kovuşturma sonunda iadesine karar verildiği takdirde eşyanın rayiç değerinden varsa gümrük vergileri ve para cezaları ayrıldıktan sonra kalan tutar, tahsis yapılan kurum tarafından eşya sahibine ödenir. Cumhurbaşkanı 30/09/2020 tarihinden sonra süreyi 3 aya kadar uzatmaya yetkilidir.
Sermaye Şirketlerinde Avans Kâr Payı da Dahil Olmak Üzere Kâr Payı Dağıtımında Geçici Madde İle Kısıtlama Getirildi:
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na eklenen geçici 13. Madde ile, Sermaye şirketlerinde, 30/9/2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem kârının yalnızca yüzde yirmi beşine kadarının dağıtımına karar verilebilir, geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemez, genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemez. Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler hakkında bu fıkra hükmü uygulanmaz. Bu fıkrada belirtilen süreyi üç ay uzatmaya ve kısaltmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
Genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmi beşini aşan kısma ilişkin ödemeler birinci fıkrada belirtilen sürenin sonuna kadar ertelenir.
Bu maddenin kapsamına giren sermaye şirketlerine ilişkin istisnalar ile uygulamaya dair usul ve esasları belirlemeye, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığı yetkilidir.
Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Oluşturularak, Fahiş Fiyat Ve stokçuluk Yapanlara Büyük Cezalar Getirildi:
7244 sayılı kanunla 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanuna ek 1. Madde eklenerek Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur. Yine bu madde de fahiş fiyat ile mal ve hizmetlerde stokçuluk yaparak piyasada darlık yapılması ve tüketicinin mal ve hizmetlere erişmesinin engellenmesinin yasak olduğu hüküm altına alınmıştır. Getirilen düzenlemeyle;
-Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılması on bin Türk lirasından yüz bin Türk lirasına kadar,
-Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulması hallerinde elli bin Türk lirasından beş yüz bin Türk lirasına kadar idari para cezası kesilmesi öngörülmüştür.
Bu cezalar Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu tarafından kesilecektir. Ayrıca konularda her türlü tedbiri alma, gerektiğinde inceleme ve denetim yapma yetkisi, düzenleme yapma yetkisi de bu kuruldadır.
Saygılarımla
Yusuf ÖZER
YEMİNİ MALİ MÜŞAVİR
BAĞIMSIZ DENETÇİ
VERGİ HUKUK BİLİM UZMANI